Enneagram – ja of nee?

esoterisch meester George Gurdjieff stelde het enneagram te hebben ontvangen van Soefi’s

Het enneagram, wie kent het niet?  Het gedragsmodel is een geliefd instrument dat wordt gebruikt in coachingsessies, op teambuildingsdagen.. maar ook in toenemende mate in preken en bijbelstudiegroepjes. De vraag is, hoort het enneagram ook thuis in de kerk?

Het enneagram wordt uitgebeeld als een negenpuntige ster die wordt omvat door een cirkel. Elk van de punten heeft een nummer dat een persoonlijkheidstype vertegenwoordigt. Het enneagram zou mensen tot zelfkennis brengen waardoor ze zich beter zouden kunnen verhouden tot anderen. Men gaat er vanuit dat emotionele wonden uit de kindertijd hebben geleid tot het ontstaan van een ‘vals Zelf,’ waarvan men verlost dient te worden door verlichtende zelfkennis. Zo zou men niet alleen ‘zelf’ beter leren begrijpen, maar uiteindelijk ook God en de medegelovige.

Chris Heuertz is bestsellerauteur van de boeken ‘The Enneagram of Belonging’ en ‘The Sacred Enneagram.’ Heuertz omschrijft het enneagram als ‘een heilige routekaart voor onze zielen’ en ‘mogelijk het meest effectieve instrument voor persoonlijke bevrijding.’ Hij schrijft: ‘het enneagram onthult zowel de negen wegen waardoor we kunnen verdwalen, alsook de negen wegen waardoor we terug thuis kunnen komen bij ons Ware Zelf.’1 En ook Franciscaans pater en promotor Richard Rohr noemt het enneagram ‘een krachtig instrument voor zelfontdekking en geestelijke transformatie’ en een ‘belangrijke hulp in het verwerven van zelfkennis en ontwaken tot ons Ware Zelf.’2

Een komen tot het ware Zelf (‘ziel,’ ‘ātman,’ of ‘christus’) is in oosterse religies synoniem voor het komen tot ‘god,’ omdat ‘god’ voor hen synoniem is voor de menselijke ziel. Men streeft daarom naar zelfkennis waardoor verlichting kan worden bereikt. Het bereiken van verlichting is niet Bijbels en wordt door online yoga encyclopedie yogipedia omschreven als ‘belangrijk in hindoe, boeddhistische en yoga filosofie. Volgens de leringen van yoga is verlichting het doel van alle meditatie en yoga oefeningen – lichamelijk, mentaal of geestelijk. In boeddhisme wordt verlichting meestal gezien als een ontwaken tot de absolute Waarheid, die het verlichte individu vrijzet van de cyclus van reïncarnatie. Verlichting betekent onthullen of herinneren wat onze ware, oorspronkelijke aard is.’3

Dat het enneagram door christenen wordt gebruikt, wil niet zeggen dat het christelijk is. Niet alleen is verlichting tot het ware Zelf anders dan verlossing door Jezus, ook is de bron waaruit het enneagram geopenbaard werd duister.

Het enneagram werd voor het eerst onder de aandacht gebracht door Russisch filosoof en esoterisch meester George Gurdjieff, die kennis over het ‘heilig’ geometrisch model zou hebben ontvangen van Soefi mystici. Voor deze Soefi’s was ‘het enneagram belangrijk als middel voor waarzeggerij om toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, maar ook als instrument voor het vertegenwoordigen van levensprocessen, zoals persoonlijke transformatie.’4 Gurdjieff propageerde het enneagram als een weg tot het verwerven van kosmisch bewustzijn. Zijn leerling Óscar Ichazo – die zelf was getraind in Zen, Soefisme, yoga, Boeddhisme, Confucianisme, I Tjing en Kabbala – zou in de woestijn een openbaring van ‘Metatron, de prins der aartsengelen’5 hebben gehad over het enneagram. Vanaf de zeventiger jaren begon hij het model op een meer systematische manier te onderwijzen, waarbij hij zijn ‘verborgen kennis’ koppelde aan negen persoonlijkheidstypen. Ichazo richtte de New Age cultus Arica op. Eén van zijn leerlingen was de Chileense psychiater Claudio Naranjo, die later claimde het enneagram zelf doormiddel van channeling6 te hebben ontvangen. Naranja introduceerde het in de populaire New Age gemeenschap Esalen Institute in Californië. Maar of het enneagram nu door Soefi’s, een engel of channeling werd geopenbaard, net als het doel is ook de oorsprong van het enneagram verre van Bijbels.

Toch worden ook christenen aangemoedigd om doormiddel van het enneagram zichzelf te leren kennen om zo hun eigen weg tot God te vinden; een weg die aansluit bij hun persoonlijkheid. Dit is erg aantrekkelijk omdat het aansluit bij wat wij zelf fijn vinden. Maar ‘ken uzelf’ is geen Bijbels gebod. Een zoektocht naar onszelf is eindig, omdat wijzelf eindig zijn. Wie we werkelijk zijn geeft dan ook geen antwoord op onze levensvragen. God is eeuwig en Hij zegt: ‘Bij Mij is raad en wijsheid. Ik ben Inzicht, bij Mij is kracht.’ (Spr 8.14)

Enneagram ja of nee? Ik zou zeggen ‘nee.’ Laten we er naar streven God te kennen en ons er in verblijden door Hem gekend te zijn!

Kijktip: interview met voormalig New Age gelovigen Marcia Montenegro en Doreen Virtue.

Plaatjes onder vlnr: worshipmuziek voor enneagram type 3, het moderne enneagram, Oscar Ichazo claimde het enneagram te hebben ontvangen van de engel ‘metatron,’

Afgestemd in geest

‘Leraren als Joel Osteen en Joyce Meyer zijn fantastisch!

In geest zijn deze leraren en ik volledig afgestemd.’

Michael Mirdad, New Age leraar

Michael Mirdad is leider van één van de grootste spirituele centra ter wereld, Unity of Sedona. In dit New Age centrum onderwijst hij ondermeer New Thought, yoga, tantra, waarzeggerij, genezing door kristallen, het bereiken van verlichting en hoe chakra’s en aura’s te balanceren. Op zijn twitter account refereert hij aan zichzelf als ‘Genezer, verspreidt Liefde, Licht en Christusbewustzijn door hele wereld.’

In één van de artikelen op zijn blog legt Mirdad uit wat er mis is met kerken. Hij gelooft dat kerken niet de toekomst hebben als zij zich vast blijven houden aan oude, orthodoxe (lees Bijbelse) ideeën, maar dat ze de geest dienen te volgen. Hij schrijft hoe Jezus het voorbeeld was van hoe te leven door de geest: ‘Ze [Schriftgeleerden en Farizeeërs] vielen hem constant aan omdat hij dingen ‘out of the box’ deed. Ondanks dat ze hem probeerden te beschuldigen en vervolgen voor het breken van hun wetten (wat hun manier wat om van profeten en spiritueel leraren af te komen), weersprak hij eigenlijk nooit de geest van hun wetten. De enige keer dat hij de grens opzocht, was toen hij demonstreerde dat het belangrijker was om de geest en de inhoud van de wetten te volgen en niet zozeer bezorgd te zijn over de letterlijke interpretatie van die wetten.’ Jezus ‘vertelde hen dat zulke religieuze wetten slechts richtlijnen zijn en dat zulke wetten NOOIT belangrijker moeten worden dan het doen van Gods Werk en een goed mens te zijn..’

Als prototype geestelijk leider dat zich niet door het ego laat leiden, maar door de geest, prijst Mirdad Joel Osteen aan: ‘Deze gast is echt. Hij is oprecht, authentiek en is geweldig bezig door het doen van Gods Werk, en toch wordt hij steeds door andere christelijke prekers aangevallen, die blij moeten zijn dat hij ‘het woord van God verspreidt.’ ‘Leraren als Joel Osteen en Joyce Meyer zijn fantastisch! Ze zijn inspirerend, authentiek en goed in wat ze doen.’ ‘In geest zijn deze leraren en ik volledig afgestemd. In feite is er geen één ‘New Age’ leraar/auteur waarnaar ik meer zou luisteren dan Joel Osteen.’

Joel Osteen en Joyce Meyer zijn beiden leiders van megakerken in de Verenigde Staten. Hun self-empowerment boeken worden graag gelezen, ook door menig Bijbelgetrouw Nederlands en Vlaams christen. Meyer en Osteen staan bekend om hun Word of Faith leer, wat buiten kerkmuren New Thought wordt genoemd. Word of Faith staat bekend om het welvaartevangelie, waarin name it and claim it en het gebruik van ‘Ik Ben’ proclamaties het belijden van Jezus als Heer heeft vervangen. Zowel Joel Osteen alsook Joyce Meyer worden daarnaast geassocieerd met de Nieuw Apostolische Reformatie.

Je zondeloosheid belijden

Vanuit de Bijbel weten we dat we als mens allemaal grondig tekortschieten als we ons aan Gods wet afmeten. Dit is precies de reden voor onze nood aan het evangelie: hoezeer we zelf ook proberen juiste keuzes te maken, binnen de lijntjes kleuren en een ‘goed mens’ willen zijn, niemand is onschuldig in Gods ogen. Dit kan een deprimerende gedachte zijn, maar het goede nieuws is dat Jezus kwam voor de reiniging van zonde en vereffening van alle schuld! Als we onze zonden belijden ‘dan zal Hij, die trouw en rechtvaardig is, ons onze zonden vergeven en reinigen van alle kwaad.’ (1 Joh 1.9 NBV)

Word of Faith leraren als Joyce Meyer en ook gebedsbevrijder Neil Anderson geloven dat zonde een illusie is die gecorrigeerd moet worden in het denken. ‘Bedenk goed: wat je doet bepaalt niet wie je bent; wie je bent bepaalt wat je doet.’ ‘Zijn we zondaren? Helemaal niet,’ stelt Anderson. ‘Het is niet moeilijk te raden wat u zult doen als u zichzelf een zondaar noemt; u zult als een zondaar leven, u zult zondigen.’1 En ook bestseller auteur Joyce Meyer zegt: ‘Ik ben niet arm. Ik ben niet ellendig.  En, ik ben geen zondaar. Dat is een leugen uit de put van de hel. Dat is wat ik was, en als ik het nog steeds ben stierf Jezus tevergeefs. Ik ga jullie iets vertellen mensen. Ik stopte niet met zondigen totdat ik het eindelijk tot mijn hersenpan liet doordringen dat ik geen zondaar meer was. En de religieuze wereld denk dat dit een dwaalleer is en wil je er voor ophangen. Maar de Bijbel zegt dat ik rechtvaardig ben en ik kan niet gelijktijdig rechtvaardig en zondaar zijn.’2 In diezelfde lijn vindt ook gebedsgenezer Benny Hinn het heel belangrijk dat christenen ‘beseffen wie ze zijn.’ Hij zegt: ‘Vertel me niet dat je Jezus hebt. Jij bent alles dat Hij was en alles dat Hij is en alles dat Hij zal zijn. Zeg niet ‘ik heb.’ Zeg; ‘Ik ben, ik ben, ik ben, ik ben, ik ben. [..] Zeg niet, ‘ik ben een zondaar.’ De nieuwe schepping is geen zondaar. Ik ben de rechtvaardigheid van God in Christus.’3

Als Paulus had geweten wat bovengenoemde Word of Faith leraren weten had hij zichzelf niet ‘de voornaamste van de zondaars’ (1 Tim 1.15,16) hoeven noemen. Hij had Jezus niet hoeven aannemen als zijn Zondoffer, maar gewoon zijn gedachten kunnen vrijzetten van die ‘leugen uit de put van de hel’ om zichzelf zondeloos te namen en claimen. Ook wij zelf zouden zo niet meer dagelijks hoeven vragen ‘vergeef ons onze zonden,’ omdat we alleen maar zouden hoeven geloven en in geloof moeten uitspreken dat we van zonde vrij zijn. Het veranderen van onze gedachten ten aanzien van onszelf zou dan hetzelfde zijn als tot bekering komen. Maar God zegt: ‘als wij zeggen dat wij geen zonde hebben, misleiden wij onszelf en is de waarheid niet in ons.’ (1 Joh 1.8) Er is wel degelijk een verschil tussen zonder zonde zijn of als rechtvaardige worden aangenomen omdat Jezus het oordeel voor onze zonden droeg.

Hoogleraar en historicus Wouter Hanegraaff deed uitgebreid onderzoek naar de New Age beweging en stelt in zijn boek New Age religion and Western Culture: ‘We hebben gezien dat er volgens de New Age religie geen kwaad bestaat, maar dat het geloof hierin in wezen negatieve gevolgen heeft.’ ‘Mensen worden niet gezien als fundamenteel gemankeerd door ‘zonde en schuld,’ waardoor redding alleen mogelijk wordt van buitenaf; liever is het geloof in het bestaan van zo’n fout de fout zelf.’ ‘Op een bepaalde manier is het door ons eigen geloof in ‘oorspronkelijke zonde’ dat we het leed in de wereld nodeloos toe doen nemen en een ‘negatief’ karma scheppen.4

Het systeem voor vergeving van zonde dat door Anderson en Meyer wordt gepredikt, is dat door het sterk geloof in een zondeloze natuur en het positief proclameren ervan, men daadwerkelijk zondeloos wordt. Proclameren, en in het bijzonder positief proclameren van zondeloosheid, neemt daarmee de rol over van het aan God belijden van onze zondigheid, waarmee ‘belijden’ een wel heel andere inhoud krijgt. Anderson gelooft dat het belangrijk is dat mensen geloven in dat goede, zondeloze zelf om van zonde bevrijd te kunnen worden. Hij stelt: ‘Als kind van God ben je niet slecht. Je kunt slechte dingen hebben gedaan, maar in de kern van je wezen is een verlangen om te doen wat goed is..’5 Jezus Zelf stelde echter: ‘niemand is goed behalve Eén, namelijk God.’(Luk 18.19) Hij schroomde niet om Zijn eigen discipelen ‘slecht’ te noemen, ook al deden ze goede dingen. (Luk 11.13) Maar, zegt Anderson, ‘De ik-persoon is in wezen goed. Hij stemt namelijk in met de wet van God.’6 Mocht Anderson gelijk hebben, dan is het belangrijk om goed aangesloten te zijn op de emotionele behoeften van de ik-persoon om te kunnen doen wat ‘ik’ wil. Dat zou dan de manier zijn om het goede te doen en Gods wet ten uitvoer te brengen. Als Jezus echter gelijk heeft en de ik-persoon slecht is, kunnen we diens wensen beter afleggen en ons laten leiden door Zijn Geest om Zíjn wil te doen.

‘Arglistig is het hart, boven alles, ja, ongeneeslijk is het, wie zal het kennen?’ (Jeremia 17.9)

Blauwe geest

‘Je zult altijd worden wat je aanbidt.’

Bill Johnson op de website van Bethel Worship

Bill’s schoondochter, Jenn Johnson, is senior worshipleider en oprichter van Bethel Music.1 In één van haar preken beschrijft Jenn haar godsbeeld. Ze legt uit: ‘Ik beschrijf de drie-eenheid als volgt aan mijn kinderen (dat voorbeeld mag je gebruiken..  ‘graag gedaan’).  God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest zijn als een appel. Het is hetzelfde ding, maar het bestaat uit drie delen. En ze hebben allemaal hun eigen ‘speciale dingetje’ en het is gewoon geweldig, maar het is allemaal hetzelfde ding.2

Op een vrouwenconferentie probeert Jenn het statische beeld dat haar toehoorders van God hebben te ‘nuanceren,’ zodat het niet zo zwart-wit is. Hierbij neemt ze niet de Bijbel, maar haar eigen ervaring als maat. Ze stelt: ‘Dus míjn God.. God voor míj, Jezus voor mij, en de Heilige Geest voor mij, is als de geest van Aladdin. ‘Maar, dat is ‘zwart’! Dat is.. dat is.. daar ben ik het niet mee ee..’ Kan me niet schelen, dat is wie hij voor mij is. En hij is grappig. En hij’s sluw. Hij’s dommig. Hij’s geweldig. Hij’s als de wind.. hij is overal omheen. [..] God is behoorlijk veel grappiger als we denken dat Hij is!3 En verder: ‘Dit zal waarschijnlijk aanstootgevend voor je zijn.. maar ach ja. Ik ervaar de Heilige Geest als de geest van Aladdin. En hij is blauw. En hij’s grappig. En hij’s sluw. En hij’s dapper en hij’s overal.’

Het ‘dingetje’ is dat we Gods beeld niet kunnen vervormen tot wie we denken dat Hij is. Onze ervaring is namelijk heel ‘echt,’ maar niet automatisch de waarheid. God zegt dat Zijn Woord de waarheid is, (Joh 17.17) dat het Woord God is en dat God Zich door Zijn Woord heeft geopenbaard. Dit sluit het beeld van een blauwe god of geest uit de fles die op commando onze wensen vervult volledig uit. Van oudsher aanbidden mensen goden die ze hebben gemaakt naar hun eigen inzicht en naar hun eigen beeld. De profeet Jesaja bijvoorbeeld, beschrijft hoe mensen een boom kappen, er een stuk hout uitnemen en het bewerken naar hun eigen beeld, om daar dan voor te knielen en het te aanbidden als zijnde god. (Jes 44) Koning David veroordeelt deze mensen in de psalmen, wanneer hij schrijft: ‘Laat wie ze maken hun gelijk worden, al wie op hen vertrouwt.’ (Ps 135)

In zekere zin heeft Bill Johnson dus gelijk als hij zegt dat mensen worden wie ze aanbidden. De vraag is dan ook wie we aanbidden; een afgod naar ons beeld geschapen of de God die hemel en aarde schiep en ons naar Zijn beeld. Hoewel Jenn Johnson bovengenoemde uitspraken meer dan tien jaar geleden deed, volgt Bethel Music nog steeds eenzelfde dwaalspoor. Bethel Music zangeres Amanda Lindsey Cook bijvoorbeeld, beschreef Jezus in 2019 nog als ‘Verlicht Meester’4 en Christus als een bewustzijn, ‘de bron naar goddelijke wezenlijkheid,’ ‘Christusbewustzijn.’5 Dit zijn geen Bijbelse, maar New Age definities.

Verschillende aanbiddingsliederen van Bethel Music zijn in de Opwekkingbundel opgenomen. Deze liedbundel wordt landelijk door veel verschillende kerken en denominaties gebruikt. Vorige maand schreef Bas Krins een brandbrief waarin hij de lezer oproept geen Bethel muziek meer te gebruiken. Een deel daarvan werd als artikel in het Nederlands Dagblad gepubliceerd.

De vraag is, wat doen wij? Weten wij wie we aanbidden?

Plaatjes: de blauwe geest van Aladdin en de blauwe godheid Shiva.