De toxiciteit van het welvaartsevangelie

Op CIP las ik een reactie van Sam Storms op de motivatie van zangeres Mackenzie Morgan om te stoppen met het zingen van ondermeer liederen van Bethel Music. Hij noemt een aantal punten en schrijft: ‘Ik ben verbijsterd over hoe en op welke basis Morgan hen beschuldigt van het prediken van een ‘vals evangelie’. Zij prediken redding door genade alleen, in Christus.’

Storms vertegenwoordigt de mening van veel christenen ten aanzien van het welvaartsevangelie. Zij geloven dat dit evangelie gewoon een beetje is doorgeschoten, een beetje teveel naar links of rechts in de leer, of gewoon een kwestie van persoonlijke smaak. Wat maakt dan dat anderen dit evangelie zo hardnekkig bestrijden?

Uiteraard kan ik alleen voor mijzelf spreken, en dat is dat het welvaartsevangelie er de schijn van heeft het Evangelie te zijn, terwijl het mensen weghoudt van echte redding door Jezus alleen. Op essentiële punten is er in het welvaartsevangelie toegevoegd en afgedaan van het origineel.

Zo leert de Bijbel dat Jezus stierf voor zondaren. Hij kwam om verloren mensen te redden. (1 Tim 1.15) Dit is wat de apostel Paulus geloofde en dit is de orthodoxe interpretatie van bijvoorbeeld Lukas 19.10. Als kerkleider Bill Johnson dit vers uitlegt, wijkt hij echter af van deze orthodoxe interpretatie als hij stelt: ‘We richten ons op het redden van zielen, waar ik sterk in geloof. Maar nu begrijpen we dat toen Jezus zei dat Hij kwam om te zoeken en te redden dat wat verloren was, Hij sprak over meer dan persoonlijke redding. Jezus sprak over dat wat verloren ging in de hof van Eden..’1 Hij legt uit: ‘Lukas 19:10 zegt dat Jezus kwam ‘om te zoeken en te redden dat wat verloren was.’ Niet alleen was de mensheid verloren aan zonde, ook verloor hij zijn heerschappij over planeet aarde. Jezus kwam om beiden te heroveren.’2 Aan redding van verloren zielen wordt zo herstel van de paradijselijke toestand toegevoegd – nu al, in het hier en nu.

Bethels leraren, maar ook zangleiders (zie de proclamatietekst van zangleider Jenn Johnson hierboven) stellen ziekte en armoede consequent gelijk aan zonde. Zij geloven dan ook dat de verzoening met God de Vader door Jezus’ kruisdood er niet alleen was voor de reiniging van zonden, maar ook de bevrijding van ziekte en armoede in dit leven. ‘Zonde, ziekte en armoede..  nooit zouden die drie gebieden ooit nog gezag over het leven van een gelovige mogen hebben,’3 aldus voorganger Bill Johnson. ‘Tweeduizend jaar geleden deed Jezus een aankoop.’.. ‘Hij besluit niet om mensen vandaag de dag niet te genezen. Het besluit tweeduizend jaar geleden wás om te genezen. De betaling was ófwel voldoende voor alle zonden, óf voor geen enkele zonde. De betaling was ofwel voor alle ziekte, of voor geen enkele ziekte. Genezing en vergeving werken samen in de Schrift. Er is daarnaast een derde element en dat is het woord ‘armoede.’ En uhm, het woord ‘kwaad’ in het evangelie van Mattheus, als er staat ‘verlos ons van het kwaad,’ komt van het woord ‘pijn.’ En het woord ‘pijn’ komt eigenlijk van het woord ‘arm.’ Dus de penseelstreek van Gods verlossing was om af te rekenen met de wortel van zonde, de wortel van ziekte en de wortel van armoede.’4

De schade van het geloof dat ziekte en armoede zondig zijn is enorm. Waar Jezus’ zaligsprekingen olie in de wonde van verdwaalde en verstoten schapen zijn, ontzegt welvaartsleer deze schapen de toegang tot het Koninkrijk. Want wanneer iemand gelooft in het verzoenende werk van de Here Jezus, maar toch ziek en arm blijf, is hij/zij dan wel echt gered? Zou deze christen niet harder zijn/haar gezondheid en welvaart moeten ‘geloven en belijden‘ (vs Romeinen 10,9) om behouden te worden? Juist door de twijfel aan het behoud voor de eeuwigheid die ontstaat wanneer lichamelijke gezondheid of welvaart uitblijven, bestaat het gevaar dat mensen zelf hard gaan werken voor dit behoud. Eindeloze stappenplannen, proclamatieteksten en bevrijdingssessies bieden ogenschijnlijk uitkomst en houden mensen weg van een enkele blik op het kruis en het geloof dat Hij het al heeft volbracht.

Is God dan geen Vader die het beste voorheeft met Zijn kinderen? Jawel. Hij kent ons, weet welk maaksel wij zijn. Jezus was vaak met ontferming bewogen vanwege de zieken. Hij leefde onder ons en deelde in het menselijk lijden. Hij genas zieken en beantwoordt ook nu nog gebeden. Maar Zijn verzoenend offer was niet om de aarde te verlossen van armoede en ziekte.

Over Bethels geloofsbelijdenis heb ik hier niet gesproken, maar wanneer Bethels evangelie niet ‘diep evangelisch-orthodox’ is en ‘in lijn met de historische geloofsbelijdenissen binnen het christendom’, is bijgevolg ook al het andere dit niet.

Yoga én Jezus?

Sinds een paar jaar is de interesse voor yoga ook binnen de kerk sterk toegenomen. Veel christenen denken dat ze er voor kunnen kiezen de typische lichaamshoudingen en ademhalingsoefeningen gewoon te doen zonder dat het proces van verlichting dat met yoga wordt nagestreefd hen hierbij raakt. Het is alsof zij geloven dat je een sinaasappel kunt eten alleen voor de vitaminen en je er daarbij voor kunt kiezen geen suiker binnen te krijgen. Maar kunnen christenen aan yoga doen zonder dat dit iets met hun geestelijk leven doet?

Rie Frilund Skårhøj uit Denemarken geeft online cursussen in christelijke yoga, ‘CrossYoga’ genaamd. Ook heeft ze een YouTube kanaal waarin ze haar volgers de principes van het christelijk klinkend ‘Maranatha yoga’ bijbrengt of les geeft rond thema’s als pasen of het evangelie van Marcus. Ze schrijft: ‘CrossYoga is Christus gecentreerde yoga of ‘christelijke yoga.’ We gebruiken verschillende stijlen. CrossYoga is gebaseerd op het christelijk geloof.’1

Ook Laurien is docente christelijke yoga. Aan haar volgers leert ze de lichamelijke pose (asana) ‘de neerwaardse hond.’ Ze promoot het asana als een oefening met lichamelijke voordelen: ‘de neerwaartse hond, een pose die we in een yogaflow veel doen! Een houding die je bloedcirculatie bevordert, een positieve invloed heeft op je hormonen (en stress want hormonen en stress gaan vaak hand in hand!) en door het op z’n kop staan worden afvalstoffen beter afgevoerd in je lichaam.’2

Deze ‘neerwaardse hond’ pose wordt door Indiase yogi echter niet als puur fysieke oefening gezien, omdat het onderdeel uitmaakt van de Zonnegroet (zie Job 31.27): een belangrijke ode aan de zonnegod Surya. Yogapedia schrijft over de ‘neerwaardse hond’: ‘Van oorsprong wordt van deze asana geloofd dat het een aantal chakra’s activeert, zoals het manipura en ajna chakra.’3

Dat yoga niet slechts een set van lichamelijke oefeningen is, maar deel uitmaakt van een bredere filosofie, een pad tot verlichting en vorm van aanbidding waarbij het religieuze niet van het fysieke kan worden gescheiden, onderschrijft ook prof. Subhas Tiwari. In het artikel Yoga Renamed Is Still Hindu uit Hinduism Today schrijft hij: ‘Het simpele, onveranderlijke feit is dat yoga haar oorsprong vindt in de Vedische of hindoeïstische cultuur. Haar technieken werden niet overgenomen door het hindoeïsme, maar komen er uit voort. [..] De poging om yoga van hindoeïsme te scheiden moet ter discussie worden gesteld, want het gaat tegen de fundamentele principes in waarop yoga is gebaseerd, de yama’s (verboden) en niyama’s (geboden). [..] Pogingen om yoga te scheiden van haar geestelijke kern getuigt van onwetendheid over het doel van yoga.’4

Laurien ontkent de geestelijke dimensie van yoga ook niet. Net als hindoeïstische beoefenaars van yoga gelooft ze dat yoga verbindt met het goddelijke. Ze schrijft: ‘Door lichamelijke oefeningen, ademhalingstechnieken en het bewust stilstaan bij jezelf en je lichaam, helpt yoga je om dichter bij jezelf te komen en tot God!’

Nu is de vraag: met wélke God verbindt yoga? De Bijbelse manier om tot God te komen is namelijk door simpel gebed en het lezen van de Bijbel, en niet het doen van lichamelijke oefeningen, ademhalingstechnieken en stilstaan bij jezelf. Het hindoeïstisch concept van het goddelijke is pantheïstisch, het is de projectie van goden op het ‘zelf’, het goddelijke in anderen en in de kosmos, die samen de verschillende aspecten van Brahman vertegenwoordigen. Het goddelijke is geen Persoon, maar een bewustzijn. Door yoga wordt men verlicht: een overweldigende ervaring van ‘ik ben’, ‘alles is één’, ‘alles is god’ en ‘ik ben één met alles.’ Dit is het bereiken van een zgn. godbewustzijn. Wanneer het godsbeeld van iemand Krishna is, dan spreekt men van Krishnabewustzijn, is dit Christus, dan komt men tot een christusbewustzijn. Zoals je ziet kan willekeurig welk concept van goddelijkheid zo gebruikt worden om ‘dichter bij God’ te komen, zodat ook Jezus een plekje krijgt in yoga.

In de Bijbel wordt geen pragmatische toets gebruikt als het aankomt op het overnemen van gebruiken uit andere religies. Voor God is dit zonde. ‘Vraag u niet af: Hoe hebben die volken hun goden vereerd? Zo willen wij het ook doen! Nee, de Heer uw God verbiedt u dat.’ (Deut 12.30)

De Bijbel leert dat er één weg is om tot God te komen, namelijk het geloof in de Here Jezus. Wie in Hem gelooft en Zijn Naam belijdt wordt gered. Dit staat haaks op verlichting die men nastreeft in zowel boeddhisme alsook hindoeïsme. Deze verlichting wordt bereikt door geestelijke oefeningen zoals yoga. Elk element in yoga is dan ook gericht op het bereiken van deze verlichting; verlossing van de eindeloze cyclus van karma. Lichaamshouding, ademhalingsoefeningen, ontledigen van het denken en zelfs de positie van vingers. Eén van de kenmerkende handbewegingen die yoga typeren is bijvoorbeeld het zgn Gyan Mudra, waarbij de wijsvinger en duim worden verenigd. Deze beweging symboliseert de éénwording van het ‘Zelf’ met het universum, of atman met Brahman, waarbij de wijsvinger ‘atman’ is en de duim ‘Brahman.’

Brahman is niet de God van Abraham, Isaak en Jakob en wanneer we yoga beoefenen zal dit ons dan ook niet dichter bij de God van de Bijbel brengen, zelfs al zouden onze zintuigen anders doen geloven.

Foto’s vlnr: Rie geeft cursussen CrossYoga, naast en achter haar zie je de Bijbel. Gyan Mudra. Laurien illustreert het asana ‘de neerwaardse hond.’